Buiten de literaire wereld is een veelgehoorde opmerking: ‘Bij uitgevers kom je niet binnen.’ Mijn ervaring in die literaire wereld is dat uitgevers altijd op zoek zijn naar interessant en goed proza. Sterker nog, als het echt goed is vechten uitgeverijen om dat werk. Waar het vaak aan ontbreekt is de verbindende factor. De koppeling van degelijke redactie aan een uitgekiend netwerk maximaliseert de kans op publicatie.

Allereerst: lezen

Een redacteur is eigenlijk niks meer of minder dan een goede lezer. Als ik proza redigeer schrijf ik in de tekst of apart in een leesrapport wat ik voel of denk tijdens het lezen. Proza lezen, en meteen het gevoel dat het lezen oproept onder woorden brengen. Lezen, en de vragen die opkomen durven te stellen. Duiden wat er niet staat. Wordt de lezer het verhaal ingetrokken of juist buitengesloten? Staat de vertelling dichtbij de lezer of juist ver weg? Passen de vertelde tijd en de plaats bij het verhaal en de thema’s? Opmerkingen op zinsniveau zijn van een latere orde, deze globale vragen gaan over de kern: Wat doet deze tekst met de lezer? En als dat niet de gewenste ervaring is, hoe is die leeservaring bij te sturen?

Dan: redactie

Serieuze redactie is voor iedere schrijver bijzonder waardevol: het geeft antwoorden op bovenstaande vragen, het geeft de schrijver de kans een manuscript bij te schaven, het biedt een mate van zekerheid en vertrouwen. Redactie is maatwerk, theorie en regels zijn ondergeschikt aan het proza. De afgelopen jaren heb ik ruim 150 schrijvers begeleid bij hun manuscripten, variërend van korte verhalen tot complete romans. Dat gebeurt door commentaar in de tekst te schrijven, altijd in blauw en tussen haakjes, of door het opstellen van een leesrapport. In beide gevallen is het zoeken naar oplossingen.

Vervolgens: het veld in

Is het proza goed, dan moet het zijn weg vinden in het veld van de letteren: in een literair tijdschrift, op het bureau van een redacteur bij een uitgeverij, in handen van een literair agent. Allerlei wegen zijn mogelijk. Die verbindende factor is het extraatje dat ik als redacteur bied. Cijfers zeggen op zich niet veel, zeker niet omdat redactie op alle niveaus zijn vruchten afwerpt, maar inmiddels hebben zo’n vijfendertig schrijvers na redactie een boek gepubliceerd bij een gerenommeerde uitgeverij, en dat is toch wat veel schrijvers nastreven. Waar het eigenlijk om gaat: iedereen kan proza mooi vinden en pluggen, als ik werk bij professionele lezers in het circuit aanbied heeft de schrijver de zekerheid dat het gelezen wordt.

Interesse, vragen, praktische info, tarieven en werkwijze:
janvanmersbergen@hotmail.com

Jan van Mersbergen